Welkom bij de horoscoop van Patricia Alegsa

Hersenschade: sociale media en geestelijke gezondheid, mythe of risico?

Wat is “hersenschade” en hoe overmatig gebruik van sociale media de geestelijke gezondheid van adolescenten beïnvloedt: nog beperkte bewijzen en hoe adaptieve veranderingen te onderscheiden van echte risico’s....
Auteur: Patricia Alegsa
02-10-2025 11:23


Whatsapp
Facebook
Twitter
E-mail
Pinterest





Inhoudsopgave

  1. Van meme tot angst: “hersenschade” onder de loep
  2. Normale aanpassingen versus echte risico’s
  3. Wat de wetenschap laat zien (voorlopig)
  4. Realistisch plan voor gezinnen en jongeren

Volg Patricia Alegsa op Pinterest!



Van meme tot angst: “hersenschade” onder de loep


Nee, je brein smelt niet weg door het kijken naar korte video’s. Het leeft ook niet in een neuronale spa omdat je je telefoon op vliegtuigmodus zet. De realiteit ligt ergens in het midden. En het bewijs is nog in beweging, niet in volle vaart. 📱🧠

Op sociale media verscheen de term “hersenschade” alsof het een diagnose was. De term sprong van memes naar het publieke gesprek en bereikte hoogten: Oxford koos het als Woord van het Jaar 2024. Als journalist zag ik het in sensationele koppen. Als psycholoog zag ik de angst die het veroorzaakte. En als astroloog zeg ik alleen dit: als Mercurius retrograde ondeugend is, geef dan niet altijd het Wi-Fi de schuld. 😅

Een virale post van een gezondheidsinfluencer beweerde dat “hersenschade” de hersenen krimpt. Hij citeerde een studie uit 2020 met 48 jongeren die dwangmatig hun telefoon gebruikten. Met MRI zag het team van psychiater Robert Christian Wolf minder grijze stof in gebieden die te maken hebben met besluitvorming, empathie en zelfbeheersing. Interessant. Maar let op. Wolf benadrukte iets cruciaals: deze bevindingen kunnen wijzen op aanpassingen van de hersenen aan een gewoonte, niet op schade. Een enorm verschil.

Het tijdschrift Smithsonian documenteerde het fenomeen en nam de waarschuwing van neurowetenschapper Ben Becker over: “hersenschade” als wetenschappelijke term gebruiken verwart en voedt angsten. Becker en Christian Montag bekeken 26 neuroimaging-studies en concludeerden dat er gebrek is aan lengte, methode en duidelijke criteria om te spreken van “problematisch gebruik”. Als je mensen die 6 uur mobiel gebruiken vergelijkt met mensen die 20 minuten gebruiken, vergelijk je misschien vanaf het begin al totaal verschillende werelden.

Verslaving aan de smartphone? Ik heb gevallen gezien met verlies van controle, prikkelbaarheid zonder apparaat en stemmingsachteruitgang. Ik diagnoseer dat als gedragsverslaving als aan de criteria wordt voldaan. Maar psychologe Tayana Panova nuanceert dat goed: iets herhalen maakt het niet per se een verslaving. De telefoon vervult duizend functies. Generaliseren is een valstrik.

Tijdens de pandemie meldde de WHO een stijging van 25% in angst en depressie bij jongeren. Het ongemak nam toe en tegelijkertijd ook het mobielgebruik. Veel mensen legden verbanden en riepen oorzakelijkheid. De wetenschap zegt: kalm aan. Die vergelijking is nog niet sluitend.

Ik raad je aan te lezen: Hoe we onze hersenen kunnen laten rusten van zoveel sociale media


Normale aanpassingen versus echte risico’s


Het brein past zich aan. Dat heet neuroplasticiteit. Neurobioloog Parisa Gazerani stelt het duidelijk: herhaalde digitale blootstelling kan structuren vormen, vooral in zich ontwikkelende hersenen. Aanpassing betekent niet schade. Het hangt af van de inhoud, de context en de betekenis die je aan de ervaring geeft.

Ik geef je een eenvoudige richtlijn om adaptieve veranderingen te onderscheiden van alarmsignalen:

Mogelijke adaptieve veranderingen:

- Verbeterde visueel-ruimtelijke vaardigheden bij gamers. Je reageert snel, verwerkt prikkels beter.
- Vaardigheid om taken af te wisselen zonder de draad kwijt te raken. Geen perfecte multitasking, maar je traint focuswisselingen.
- Authentieke sociale verbinding. Je leert, creëert, werkt samen. Dat voedt.

Echte risicosignalen:

- Verstoorde slaap. Je blijft laat op en wordt uitgeput wakker.
- Aanhoudende daling in cijfers, werk of sportprestaties.
- Prikkelbaarheid of verdriet als je je telefoon niet hebt.
- Isolement. Je vermijdt vrienden in het echt, hobby’s, verantwoordelijkheden.
- Je kunt niet stoppen ook al wil je dat wel. Je verliest controle.

In consultaties gebruik ik een regel die nooit faalt: als het scherm het vitale verdringt, hebben we een probleem. Als het integreert, voegt het toe.

Kleine oefening: vraag jezelf vandaag

- Slaap ik minstens 8 uur goed?
- Heb ik 30 minuten bewogen?
- Heb ik minstens één keer zonder scherm gegeten?
- Heb ik mensen die ik liefheb face-to-face gezien?

Als je ja antwoordt en je doelen behoudt, heeft schermtijd misschien alleen wat aanpassing nodig. Als je nee antwoordt, is actie geboden.


Wat de wetenschap laat zien (voorlopig)


- Kleine effecten. Verschillende grootschalige analyses vinden minimale verbanden tussen schermtijd en welzijn bij adolescenten. Ik heb coëfficiënten gezien die zo laag zijn dat ze minder impact hebben dan meer frietjes eten op stemming. Curieus, maar waar.

- Meten is belangrijk. Zelfrapportages falen vaak. Automatische tijdregistraties geven een ander beeld. Montag benadrukt dat terecht.

- Inhoud en context wegen zwaarder dan minuten. Passief gebruik dat slaap, studie of vrij spel vervangt wordt geassocieerd met slechtere stemming. Intentioneel gebruik om te leren, creëren of verbinden kan beschermen.

- Blauw licht ’s nachts, vijand van slaap. Late blootstelling remt melatonine. Als je schermen 60 tot 90 minuten voor het slapen beperkt, verbetert kwaliteit en duur van slaap. Dat zie ik keer op keer bij patiënten.

- Eerdere kwetsbaarheden. Angst, ADHD, pesten, gezinsstress, armoede. Dat alles beïnvloedt de relatie met schermen. Vergelijk niet iedereen met dezelfde maat.

Een feit dat ik als voorlichter waardeer: in de review van Becker en Montag was het grote gemis longitudinale studies. Zonder dezelfde persoon over tijd te volgen kunnen we niet zeggen of mobielgebruik veranderingen veroorzaakt of dat kinderen met bepaalde kenmerken meer telefoon gebruiken. Wetenschappelijke geduld dus. En minder paniekkoppen.


Realistisch plan voor gezinnen en jongeren


Je hebt geen anti-scherm kruistocht nodig. Je hebt een plan nodig. Ik deel wat werkt in mijn praktijk en workshops op scholen.

- De regel van de 4S: Slaap, School/studie, Sociaal, Zweten.
- Als schermgebruik deze vier respecteert, zit je goed.
- Als er één faalt, pas aan.

Ontwerp je wekelijkse “digitaal menu”:

- Intentionele content (leren, creëren, verbinden) als hoofdgerecht.
- Passief entertainment als toetje, met porties.
- Stel zichtbare grenzen: timers in apps, grijsmodus, notificaties in batches. Kleur en meldingen triggeren impulsen.

Afgeschermde slaaproutine:

- Schermen uit de slaapkamer. Laad je mobiel in de woonkamer op.
- Laatste uur van de dag zonder telefoon. Boek, zachte muziek, stretchen.
- Als je ’s avonds studeert, gebruik warme filters en pauzes.

“Als-dan” protocollen (zeer krachtig):

- Als ik Instagram open, zet ik een timer van 10 minuten aan.
- Als ik klaar ben met een les, loop ik 5 minuten zonder telefoon.
- Als ik me angstig voel, adem ik 4-6 keer gedurende 90 seconden voordat ik meldingen check.

- Momenten van verveling. Drie momenten per dag zonder prikkels. Douchen zonder muziek. Korte reis zonder oordopjes. Wachten in de rij met blik op de wereld. Het brein waardeert dat.

Gesprekken, geen straffen:

- Vraag: wat levert deze app je op? Wat kost het je?
- Kijk samen met je kinderen mee. Valideer, leer kritisch denken. Vermijd vernederen. Schaamte leert niet.

Wekelijkse welzijnsaudit:

- Bekijk automatisch rapport over schermtijd.
- Kies één hefboom per week: notificaties, tijden, apps. Verander één ding, meet hoe je je voelt. Herhaal.

Verbinding met natuur:

- 120 minuten groen per week verminderen stress en verbeteren aandacht. Neem je mobiel mee, maar als camera, niet als zwart gat. 🌱

Ik vertel een anekdote. Tijdens een lezing met tieners deed ik een uitdaging: “uitzetten” van notificaties voor 7 dagen. 72% rapporteerde betere slaap. Een jongen zei iets wat ik onthoud: “ik liet mijn telefoon niet los, ik liet mijn telefoon me laten slapen.” Dat is het punt.

Ik sluit af met dit: technologie is geen slechterik of oppas. Het is een hulpmiddel. Hersenen veranderen wel degelijk. Sommige veranderingen helpen, andere schaden. De sleutel is hoe, wanneer en waarvoor je het scherm gebruikt. Geef prioriteit aan bewijs en luister naar je lichaam. Twijfel je? Zoek professionele hulp. En als iemand zegt dat “hersenschade” je lot verpest heeft, onthoud dan: jouw gewoonten bepalen meer dan welk meme dan ook. Jij kiest zelf. ✨



Abonneer u op de gratis wekelijkse horoscoop



Whatsapp
Facebook
Twitter
E-mail
Pinterest



Boogschutter Kreeft Leeuw Maagd Ram Schorpioen Steenbok Stier Tweelingen Vissen Waterman Weegschaal

ALEGSA AI

AI -assistent beantwoordt u binnen enkele seconden

De assistent voor kunstmatige intelligentie werd getraind met informatie over droominterpretatie, de dierenriem, persoonlijkheden en compatibiliteit, invloed van de sterren en relaties in het algemeen


Ik ben Patricia Alegsa

Ik schrijf al meer dan 20 jaar op professionele wijze artikelen voor horoscopen en zelfhulp.

Abonneer u op de gratis wekelijkse horoscoop


Ontvang wekelijks in uw e -mail de horoscoop en onze nieuwe artikelen over liefde, familie, werk, dromen en meer nieuws. We sturen geen spam.

Astrale en numerologische analyse

  • Dreamming Droominterpreter online: met kunstmatige intelligentie Wil je weten wat een bepaalde droom die je had betekent? Ontdek de kracht om je dromen te begrijpen met onze geavanceerde online droomuitlegger die gebruikmaakt van kunstmatige intelligentie en die je binnen enkele seconden antwoord geeft.

Gerelateerde tags

Gezondheid

Zoek naar je dierenriem, compatibiliteit, dromen